Funkcje postaci magicznych

Postaci magiczne wykonują pewne działania, niezbędne do rozwoju akcji, które nazywane są funkcjami ( sformułował je Władimir Propp w książce "Morfologia bajki", W-wa 1976 ).

1.Odejście  jednego z członków rodziny ( do lasu, do pracy, na wojnę ); spotęgowaną formą odejścia jest śmierć.

2. Bohaterowi zostaje wydany  zakaz.

3. Zakaz zostaje naruszony – naruszenie.

4. Przeciwnik stara się zdobyć wiadomość o bohaterze – wywiadywanie  się.

5. Przeciwnik otrzymuje wiadomości o przyszłej ofierze – otrzymanie  wiadomości.

6. Przeciwnik stara się oszukać swoją ofiarę, zawładnąć nią lub jej mieniem – podstęp.

7. Ofiara ulega podstępowi i tym samym mimo woli pomaga przeciwnikowi – wspomaganie.

Pierwsze siedem funkcji można traktować jako część przygotowawczą.

8. Przeciwnik wyrządza krzywdę komuś z członków rodziny – szkodzenie. Któremuś z członków rodziny czegoś brakuje , pragnie on coś posiadać – brak.

Szkodzenie otwiera zawiązanie akcji.

9. Oznajmienie o nieszczęściu lub braku; do bohatera zwraca się ktoś z prośbą lub nakazem, gdzieś go wysyła albo też uwalnia – pośrednictwo,  moment  łączący.

Funkcja ta wprowadza do baśni bohatera, który poszukuje na przykład porwanej dziewczyny.
Takiego bohatera można nazwać p o s z u k i w a c z e m. Jeśli po porwaniu na przykład dziewczyny baśń postępuje w ślad za porwaną, nie zajmuje się tymi, którzy pozostali, to bohaterem jest porwana ( wygnana ) dziewczyna. Takich bohaterów można nazwać p o k r z y w d z o n y m i.

10. Bohater zgadza się lub decyduje na przeciwdziałanie szkodzie – początek przeciwdziałania. Jest to moment charakterystyczny tylko dla baśni, w których bohater jest poszukiwaczem.

11. Bohater porzuca dom – wyprawa.

12. Bohater jest poddawany próbie, przesłuchaniu, staje się przedmiotem napaści, w następstwie czego zostaje obdarowany magicznym środkiem – pierwsza funkcja donatora ( dostarczyciela ).

13. Reakcja bohatera na działanie przyszłego donatora, jego zachowanie się podczas próby – reakcja  bohatera.

14. Bohater wchodzi w posiadanie magicznego środka – przekazanie  środka  magicznego.

Po otrzymaniu środka magicznego następuje jego zastosowanie lub, jeśli w ręce bohatera dostała się żywa istota,  pomoc tej ostatniej zgodnie z rozkazem bohatera.

15. Bohater przenosi się, jest przeniesiony lub przewieziony w miejsce, gdzie znajduje się przedmiot jego poszukiwań – przemieszczanie przestrzenne, podróż.

16. Bohater i przeciwnik przystępują do bezpośredniej walki – walka.

17. Bohater otrzymuje znamię, które pozwala potem rozpoznać go – znamię ( zakamuflowana forma zaręczyn ).

18. Zwycięstwo nad przeciwnikiem – zwycięstwo.

19. Początkowa szkoda ulega likwidacji – likwidacja.

20. Powrót bohatera – powrót – czasami powrót ma charakter ucieczki.

21. Bohater przechodzi prześladowania, pościg – prześladowanie, pościg.

22. Ocalenie bohatera z pościgu ( uratowanie od prześladowań ) – ocalenie.

W wielu baśniach funkcja ta stanowi zakończenie. Często jednak jest ona punktem zwrotnym, daje początek nowemu szeregowi funkcji. Następuje powrót do sytuacji początkowej – s z k o d z e n i e, b r a k.

23. Nie rozpoznany przez nikogo bohater przybywa do domu lub innego kraju – nierozpoznane  przybycie.

24. Uzurpator występuje z bezpodstawnymi roszczeniami – bezpodstawne   roszczenia.

25. Bohater otrzymuje trudne zadanie do spełnienia – trudne   zadanie.

26. Trudne zadanie zostaje wykonane – wykonanie.

27. Rozpoznanie bohatera – rozpoznanie.

28. Uzurpator zostaje zdemaskowany – zdemaskowanie.

29. Bohater przybiera nową postać – transfiguracja.

30. Przeciwnikowi zostaje wymierzona kara – kara.

31 . Bohater zawiera małżeństwo i zostaje władcą – wesele.